به باور مفسران و تحلیلگران، چندین بار در طول رقابتهای انتخاباتی درونحزبی در اردوگاه جمهوریخواهان، «دونالد ترامپ»، کاندیدای پیشتاز این حزب، پا را فراتر از گلیم خود گذاشته است؛ زمانیکه او مکزیکیها را به باد انتقاد گرفت، یا درباره مجروحان جنگ، زنان و طرافداران دیگر رقبای خود سخن گفت. اما او نهتنها هیچگاه حاضر به عقبنشینی نشد، بلکه بر تعداد حامیانش نیز افزوده شد. اما این بار شرایط متفاوت است، چراکه منتقدان او دیگر رقبای همحزبی یا کاندیداهای حزب رقیب نیستند، بلکه انتقاد به سخنان او از مرزهای ایالات متحده فراتر رفته است. این بار حتی سخنان رقبای درونحزبیاش که پیش از این فقط با امید جذب حامیان ترامپ به اردوگاهشان، از او انتقاد میکردند، رنگ دیگری به خود گرفته است. اما او اکنون چه گفته است؟ او در بیانیه خود گفت
میخواهد ورود همه مسلمانان به خاک آمریکا را تا زمانی که “رهبران بفهمند چه واقعهای در حال رخدادن است”، ممنوع کند. وقتی که کمپین او در «کالیفرنیای جنوبی» متوقف شد، او یکبار دیگر خواسته خود را در میان فریاد انبوه طرفدارانش تکرار کرد. در میان رقبایش، «جب بوش»، فرماندار سابق ایالت «فلوریدا» و برادرش «جورج بوش»، رئیسجمهوری سابق آمریکا، گفت ترامپ «دچار اختلال مشاعر است. پیشنهادهای سیاستگذاری دونالد ترامپ را نباید جدی گرفت». «جان کاسیچ»، فرماندار «اوهایو»، بیانیه او را «تفرقه ظالمانه» خواند و درهمینحال، «مارک روبیو»، سناتور «فلوریدا»، آن را «توهینآمیز و عجیبوغریب» دانست.
«دیک چنی»، معاون رئیسجمهوری اسبق آمریکا، هم گفت: «اینکه بگوییم دیگر مسلمانی وارد کشورمان نشود و آنها را در محدودیت قرار دهیم، مغایر تمام باورهایی است که برای آنها ایستادگی کردیم و به آنها معتقدیم. آزادی مذاهب بخش مهمی از تاریخ و جایی است که از آن آمدهایم. این تصور اشتباهی است». «هیلاری کلینتون»، وزیر خارجه سابق آمریکا، نیز در واکنش به سخنان ترامپ، گفت: «این سخنان تفرقهآمیز، تعصبگرایانه و قابل سرزنش است که کشور ما را ناامن میکند». حتی سناتور «جان مککین»، جمهوریخواه، هم طرح ترامپ را «احمقانه» خواند و گفت: «از مدتها قبل به این موضوع فکر میکردم که حرفهایش بیشتر به وجهه او لطمه میزند و او همچنان به این سخنان ادامه میدهد. طرحهای ترامپ کاملا احمقانه است». اما محکومیتها فقط به مرزهای آمریکا محدود نشد. آژانس پناهندگان سازمانملل متحد اعلام کرد نگران آن است که برنامه مهم آنان درباره اسکان مهاجران به خطر بیفتد و «دیوید کامرون»، نخستوزیر بریتانیا، تأکید کرد این سخنان تفرقهانگیز، ناامیدکننده و کاملا اشتباه است. ترامپ اما با اشاره ضمنی به حملات ١١ سپتامبر ٢٠٠١، گفت: بسیاری از مسلمان از آمریکا متنفر هستند و اگر ما میخواهیم «برجهای تجارت جهانی بیشتری داشته باشیم»، ناچار به اتخاذ چنین رویکردهای تندی هستیم.
با وجود همه این انتقادها، هنوز افراد زیادی هستند که میگویند ترامپ رهبر قویای است و نسبت به «باراک اوباما»، رئیسجمهوری کنونی آمریکا، عملکرد بهتری در سیاست خارجی دارد؛ گروهی که از هر اقدامی علیه مسلمانان حمایت میکنند. این در حالی است که حمله گذشته در «سنبرناردیو» که در آن زنوشوهر مسلمان تندرو ١٤ نفر را کشتند و ٢٠ نفر را راهی بیمارستان کردند، بر شدت ترس این گروه افزوده است.
«شورای روابط آمریکا-اسلام» در واکنش به این اظهارات نامزد جمهوریخواه انتخابات آمریکا، در بیانیهای نوشت: «اکنون وارد حیطه فاشیسم شدهایم.» مدیر این شورا سخنان ترامپ را تحریکآمیز توصیف کرد و افزود: «مسئله فقط ایراد اظهاراتی نیست. بلکه جریان اسلامهراسی ترامپ و «بن کارسون» در جریان کارزار انتخاباتی تبعیض، نفرت٬ حملات و جرایم خشن علیه مسلمانان و مساجد را برمیانگیزد. این لفاظیهای آتشافروز، زندگی میلیونها مسلمان و کودکانشان را به خطر میاندازد».
با همه اینها، ترامپ همچنان نامزد پیشرو جمهوریخواهان است و موضعگیریهای او در مسائل مختلف مانند مهاجرت و امنیت ملی، دقیقا همان مواردی را هدف میگیرد که اکنون به مهمترین نگرانی در بین شهروندان آمریکایی طرفدار حزب جمهوریخواه تبدیل شده است. در چنین شرایطی حتی نمیتوان پیشنهاد کرد پیشتازی او به عنوان امری مقطعی نادیده گرفته شود؛ رقبای همحزبی او همچنان در حال انتقاد از ترامپ هستند، چراکه نمیخواهند حامیانشان در میانه راه از آنان جدا شوند. بوش و کاسیچ شاید بیشتر سخنرانی را علیه ترامپ انجام دادهاند، آنان درواقع نمیخواهند این سخنان جنجالی به اردوگاه آنان نفوذ کند.
«بریان بولتر»، یکی از تحلیلگران آمریکایی، مینویسد اشتباه است در تمامی موارد به طور کامل در مقابل ترامپ بایستیم، چراکه تجربه نشان میدهد درنهایت بسیاری از جمهوریخواهان تغییر موضع خواهند داد. اما ترامپ بهخوبی میداند تا مدتی همه درباره او صحبت خواهند کرد و او میتواند به کمپین رقبایش نفوذ کند؛ رقبایی که فقط به رفتار او واکنش نشان خواهند داد و اگر از طرحهایشان درباره آمریکا نگویند، بر تعداد حامیان او افزوده میشود. یکی از منتقدان لیبرال ترامپ، باجدیت میگوید ترامپ بهشدت بر پیروزی متمرکز شده و حتی ممکن است در آینده سخنانی جنجالیتر نیز بگوید؛ سخنانی که کمپین انتخاباتیاش را منفجر خواهد کرد؛ امری که این تصور را منعکس میکند: او دوباره پا را از گلیمش فراتر خواهد گذاشت.
منبع: الجزیره