هفته نامه پرشین هفته نامه برای ایرانیان
بسیاری از زنان در دوره‌ای از زندگی خود یك مشكل جنسی را تجربه می‌كنند. برخی آمارها نشان می‌دهد كه حداقل ۴ نفر از هر۱۰ زن یكی از انواع مشكلات جنسی را در طول زندگی تجربه می‌كنند كه در اصطلاح پزشكی، به همه آنها <اختلال عملكرد جنسی> گفته می‌شود.
به تازگی برخی از شركت‌های دارویی ادعا كرده‌اند دارویی برای تحریك میل جنسی زنان در دست ساخت و بررسی دارند كه یك ماده استنشاقی است و بر مغز اثر تحریكی دارد.
<برومولانوتاید> كه به اصطلاح ویاگرای زنانه نام گرفته در زنانی كه كاهش میل و انگیزش جنسی دارند، می‌تواند مفید واقع شود. البته این دارو مانند ویاگرا عمل نمی‌كند (ویاگرا جریان خون اعضای تناسلی را افزایش می‌دهد) بلكه باعث آغاز و تسهیل تحریك جنسی می‌شود. اگر چه راه‌های درمانی ساده‌تر هم وجود دارد، متاسفانه با وجود شیوع اختلالات جنسی، هنوز مبتلایان از مطرح كردن مشكلات خود حتی با پزشك خودداری می‌كنند.
تداوم مشكلات جنسی در یكی از مراحل پاسخ جنسی، طولا‌نی شدن اختلال عملكرد جنسی نام می‌گیرد كه در فرد ایجاد اضطراب كرده و اثر منفی بر روابط زناشویی او می‌گذارد. البته اضطراب هم خود باعث تشدید و ادامه اختلال می‌شود. اگر چه عوامل متعددی موجب این اختلال در زنان می‌شوند اما قابل درمان هستند ولی متاسفانه به دلیل شرم از در میان گذاشتن این مشكلات با پزشك یا مشاور، حتی آسان‌ترین راه درمان (یعنی آشنایی با ساختار بدنی و عملكرد طبیعی بدن در زمان فعالیت جنسی) نیز مورد غفلت واقع شده است.
● كدام مرحله؟ كدام درد؟
اختلال عملكرد جنسی در زنان به چند گروه تقسیم می‌شود كه گاهی با هم تداخل پیدا می‌كنند و همراه می‌شوند. در اختلال میل جنسی كه شایع‌ترین نوع این اختلالات در زنان است، میل جنسی كم یا قطع می‌شود. نوع دیگری از اختلالات كه در آن ممكن است میل جنسی سر جای خود باشد اما فرد قادر به حفظ و ادامه انگیزش جنسی نباشد و یا با وجود میل به این امر، تحریك نشود، اختلال انگیزش جنسی است.
در اختلال ارگاسمیك با وجود تحریك و انگیزش كافی زن نمی‌تواند به اوج لذت جنسی (ارگاسم) برسد. اگر زنی دچار انقباض غیرارادی عضله مهبل (واژینسیموس) یا درد آلت تناسلی قبل، بعد یاهنگام مقاربت شود، دچار اختلال درد جنسی شده است. اگر چه اختلال عملكرد جنسی در زنان در تمام سنین ممكن است رخ دهد اما بیشتر در زمان عدم تعادل هورمونی مانند بارداری، بعد از زایمان (شیردهی) و پیش از یائسگی شایع است. گاهی هم بیماری‌های جدی مانند سرطان، عامل این اختلال است.
● چرا و به چه علت؟
عوامل متعددی در ایجاد پاسخ جنسی زنان دخیل هستند از جمله فیزیولوژی، انگیزه‌ها، تجربه‌ها، باورها، روش زندگی و روابط كه اگر هركدام از این اجزاء دچار مشكل شود، می‌تواند بر عملكرد جنسی و در پی آن روابط زناشویی تاثیر منفی بگذارد. گاهی نارضایتی‌های بیان نشده در حضور اختلالات عملكرد جنسی می‌تواند باعث تیرگی روابط زن و شوهر و حتی جدایی شود.
شرایط فیزیكی و ساختاری می‌تواند یكی از عوامل مشكلات جنسی باشد. مثلا التهاب مفاصل، مشكلات ادراری و روده‌ای، جراحی لگن، خستگی، سردردها یا دردها و اختلالات عصبی دیگر از جمله ام.اس می‌توانند علت ماجرا باشند. گاهی هم مصرف داروهای خاصی از جمله ضدافسردگی‌ها داروهای فشار خون، آنتی هیستامین‌ها و داروهای شیمی درمانی، می‌توانند میل جنسی و توانایی رسیدن به ارگاسم را كاهش دهند.
گاهی عوامل هورمونی مانند كاهش سطح استروژن در دوران پیش از یائسگی ممكن است منجر به تغییراتی در بافت ناحیه تناسلی و پاسخ جنسی شوند. در این حالت چین‌های پوستی ناحیه (لابیا) نازك و چروك می‌شود و بخش بیشتری از كلیتوریس در معرض قرار می‌گیرد و این مسئله موجب كاهش حساسیت كلیتوریس می‌شود. به علاوه به‌دلیل نازك شدن و كاهش قابلیت ارتجاعی پوشش ناحیه، مهبل تنگ‌تر می‌شود به‌خصوص زمانی كه فعالیت جنسی كم یا قطع شده باشد. در ضمن تورم طبیعی و نرم و لیز شدن مهبل در طول تحریك جنسی به كندی صورت می‌گیرد و این عوامل موجب درد و ناراحتی در طول مقاربت می‌شود.
عوامل روانی و اجتماعی هم در ایجاد این مشكل نقش دارند. مشكلات انگیزشی مثل اضطراب، افسردگی یا استرس و سابقه قرار گرفتن در معرض تجاوز جنسی از این جمله‌اند. گاهی هم در طول بارداری و پس از زایمان و شیردهی میل جنسی زنان كاهش می‌یابد.شاید علت روانی مسئله علاوه بر تغییرات هورمونی، تعدد وظایف زن و سردرگمی اوست. ایفای نقش همسر، خانه‌داری، شغل خارج از منزل و حتی گاهی نگهداری از والدین، در كنار هم سخت است. سن و وضعیت سلامت شوهر، احساس زن نسبت به همسر و نظر او نسبت به بدن خود و همسر، عوامل دیگری هستند كه می‌توانند با سایر علت‌ها همراه شوند. گاهی هم به‌دلیل سخت‌گیری‌های خانوادگی، حتی روابط شرعی و مجاز نیز در فرد ایجاد احساس گناه كرده و او را دچار اختلال عملكرد جنسی می‌كند.
● كی برویم دكتر؟
وقتی كه هر كدام از انواع مشكلات ذكر شده در روابط زناشویی به حدی تكرار یا تداوم می‌یابد كه باعث آزار و اذیت می‌شود، باید برای بررسی علل فیزیكی و روانی به پزشك مراجعه كرد. برای حل مشكل ابتدا باید بیماری زمینه‌ای درمان شود مثلا اگر زنی اختلال هورمونی دارد یا دارو مصرف می‌كند باید درمان هورمونی قطع و تغییر دارو صورت گیرد.
● گاهی معالجه این اختلال نیاز به دارو دارد اما در اغلب موارد درمان بدون نیاز به دارو انجام می‌شود. ابتدا باید با بهبود روابط بین خود و همسرتان، سلامت جنسی را تامین كنید. برای رسیدن به این هدف:
▪ روابط خوبی با همسرتان داشته باشید: رابطه صادقانه و راحت با همسر می‌تواند در پیشرفت انگیزش و صمیمت كمك كند. بعضی زوج‌ها هیچ‌گاه راجع به مشكلات خود در روابط زناشویی با هم صحبت نمی‌كنند در صورتی كه صحبت درباره آنچه ایجاد احساس خوب یا بد در فرد می‌كند می‌تواند به بهبود آن كمك كند.
می‌توانید از كتاب‌های موجود یا پیشنهادات پزشك كمك بگیرید تا در میزان میل جنسی خود و همسرتان تعادل برقرار كنید. (به مجموعه مقالا‌تی كه در هفته نامه سلامت منتشر شده یا در پایگاه اطلا‌ع رسانی سلامتیران یا كتاب راهنمای ملی سلامت خانواده وجود دارد مراجعه كنید) تغییرات سلامت ساز در زندگی خود ایجاد كنید. ورزش منظم و اوقات كافی برای تفریح و استراحت را فراموش نكنید. مصرف سیگار و الكل با ایجاد محدودیت و كاهش جریان خون اعضای تناسلی می‌تواند باعث كاهش انگیزش شود. ورزش‌های منظم هوازی می‌تواند بُنیه شما را قوی و روحیه‌تان را شاداب نگه دارد. یاد بگیرید كه استرس‌های روزانه زندگی را با تمركز از ذهن و بدنتان خارج كنید.
▪ عضلات لگن خود را تقویت كنید: ورزش‌های تقویت‌كننده عضلات كف لگن می‌تواند به حل برخی مشكلات انگیزشی و ارگاسمیك كمك كند. این ورزش‌ها كه<كِگل> نام دارد، موجب تقویت عضلات درگیر در احساس لذت جنسی می‌شوند. ابتلا عضلات لگن خود را سفت كنید مثل اینكه می‌خواهید جلوی جریان ادرار را بگیرید، تا ۵ بشمارید و سپس خود را شل كنید. این ورزش را روزانه چندین بار تكرار كنید.
▪ مشاوره كنید: مشاوره و در میان گذاشتن مشكل با یك متخصص می‌تواند به شما كمك كند تا با آموزش درباره پاسخ جنسی و روش‌های كمكی به راه‌حل مشكل دست یابید.
▪ گاهی برای درمان بیماری زمینه‌ای یا تغییرات هورمونی به مصرف دارو نیاز دارید: اضطراب و افسردگی، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و عصبی، جراحی شكمی و لگن و سرطان‌ها، عدم تعادل هورمونی در زمان حاملگی و شیردهی، مصرف قرص‌های ضدبارداری و دوران یائسگی و پیش از یائسگی مواردی هستند كه نیاز به درمان دارویی یا تغییر دارو دارند. پس:
داروهایی كه ایجاد عوارض اختلال جنسی می‌كنند را تغییر داده یا قطع كنید. (زیر نظر پزشك)
مشكلات تیروئید و سایر بیماری‌های هورمونی را با مراجعه به پزشك درمان كنید. افسردگی و اضطراب خود را تا حد امكان با نظر پزشك درمان كنید. با ورزش عضلات كف لگن را تقویت كنید. توصیه‌های پزشك برای پیشگیری و درمان درد در مقاربت را انجام دهید.
● حرف آخر
در هر مرحله از زندگی شما تغییراتی در میل و انگیزش نسبت به روابط زناشویی ایجاد می‌شود. با پذیرش این تغییرات، تجربه بهتری را برای خود فراهم كنید. شناخت بدن و پاسخ طبیعی بدن شما نقش مهمی دارد. هر چه شما و همسرتان بیشتر راجع به بدن خود و نحوه عمل آن در روابط زناشویی بدانید، بهتر می‌توانید بر مشكلات خود چیره شوید. به‌خاطر داشته باشید كه احساسات شما و آمادگی روحی‌تان به اندازه تحریكات و آمادگی جسمی می‌توانند در انگیزش شما نقش داشته باشند. بنابراین احساسات خود را آزادانه با شوهرتان در میان بگذارید.
دكتر مهشید چایچی
