سیاسی

سال 2016 در حالی آغاز شده که دامنه بحران های مختلف بین المللی جاری در سال گذشته ـ که پیشینه برخی بسیار است ـ به سال جدید نیز کشیده شده است. یک نشریه انگلیسی در مطلبی ضمن پرداختن به این موضوع، به بررسی 10 بحرانی پرداخته که میراث سال 2015 هستند و انتظار می رود در سال جدید، وضعیت آن ها بدتر نیز بشود. به نقل از روزنامه «ایندیپندت»، بزرگترین بحران های بین المللی شکل گرفته در 12 ماه گذشته، در سال جدید میلادی وخیم تر خواهند شد. این چیزی است که شماری از سرشناس ترین پژوهشگران حوزه مطالعات ریسک سیاسی به آن اشاره می کنند.

استفان والت، جیمز تراب، بروس استوکس، امیلی سیمپسون و جمعی دیگر از کارشناسان به پیش‌بینی مهم‌ترین موضوعات پیش‌رو در سال ۲۰۱۶ پرداخته‌اند. سال 2016 نخستین روزهای خود را تجربه می کند. آخرین سالی که اوباما در کاخ سفید مستقر است، بحران مهاجرت، تروریسم و تغییرات آب و هوایی تنها گوشه ای از موضوعات مهم پیش رو در سال جدید هستند. فارن پالسی نظر کارشناسان خود را در مورد مهم ترین وقایع و موضوعات سال 2016 جویا شده است.

یکی از مهم ترین موضوعاتی که در میان انتشار گسترده اخبار مربوط به افزایش تنش ها میان ایران و عربستان باید به آن توجه کرد، این است که هر دو کشور- یا حداقل بخش هایی از حاکمیت آنها - به دنبال شعله ورتر کردن آتش سیاست در خاورمیانه هستند. هنوز مشخص نیست که آیا هدف اصلی عربستان از اعدام شیخ نمر تشدید تنش ها با ایران بوده است یا خیر. اما به اعتقاد مقامات آمریکایی صاحب تجربه در امور خاورمیانه، بدون شک مقامات عربستانی منتظر واکنش تند از سوی ایران بوده اند.

 یکی از مهم ترین نقش های اروپا در شکل دهی به جامعه بین الملل، ایجاد اجماع قوی حول عضویت در جامعه بین الملل و سازمان ملل به عنوان نماد نهادی آن، بر اساس برخورداری از حق حاکمیت بر حدود سرزمینی مشخص بود. این اصل در سازمان ملل تحت عنوان عضویت «دولت ها» به رسمیت شناخته شده است.بدون شک میان کشورهای مختلف در میزان جمعیت، توان نظامی، منابع و توان اقتصادی تفاوت های زیادی وجود دارد. در یک سر طیف کشورهای بزرگی مانند چین و هند، با جمعیتی بالغ بر 1 میلیارد نفر و در سر دیگر طیف کشورهای کوچکی مانند لیختن اشتاین وجود دارند، اما همه این کشورها وقتی صحبت از حق رای در مجمع عمومی سازمان ملل به میان می آید، از یک حق رای برخوردار هستند.

تجار ژاپنی و اروپایی که پس از رفع تحریم‌ها، برای استفاده از فرصت‌های اقتصادی به وجود آمده به ایران سفر کرده‌اند، از این پس از مزیت ورود به آمریکا بدون اخذ ویزا برخوردار نخواهند بود.در نوزدهم دسامبر مجلس نمایندگان و مجلس سنای آمریکا لایحه بودجه 2016 را به تصویب رساندند. به پیوست این لایحه قانونی به تصویب رسید که می تواند توانایی بسیاری از شهروندان آمریکایی در سفر به کشورهای مختلف در اروپا و آسیا، بدون اخذ ویزا را با مشکل مواجه کند.

به باور مفسران و تحلیلگران، چندین بار در طول رقابت‌های انتخاباتی درون‌حزبی در اردوگاه جمهوری‌خواهان، «دونالد ترامپ»، کاندیدای پیشتاز این حزب، پا را فراتر از گلیم خود گذاشته است؛ زمانی‌که او مکزیکی‌ها را به باد انتقاد گرفت، یا درباره مجروحان جنگ، زنان و طرافداران دیگر رقبای خود سخن گفت. اما او نه‌تنها هیچ‌گاه حاضر به عقب‌نشینی نشد،  بلکه بر تعداد حامیانش نیز افزوده شد. اما این بار شرایط متفاوت است، چراکه منتقدان او دیگر رقبای هم‌حزبی یا کاندیداهای حزب رقیب نیستند، بلکه انتقاد به سخنان او از مرزهای ایالات متحده فراتر رفته است. این بار حتی سخنان رقبای درون‌حزبی‌اش که پیش از این فقط با امید جذب حامیان ترامپ به اردوگاهشان، از او انتقاد می‌کردند، رنگ دیگری به خود گرفته است. اما او اکنون چه گفته است؟ او در بیانیه خود گفت

وين، ١٥ دسامبر ٢٠١٥  اعضای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نشست خود برای بررسی قطعنامه پیشنهادی کشورهای 5+1 بر گزار کردند. قطعنامه‌ای که کشورهای 5+1 در مشورت با ایران و بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد بستن پرونده پی.ام.دی یا همان مطالعات ادعایی که عامل فشارها، تهدید‌ها و تحریم‌ها علیه ایران در 12 سال گذشته بود تنظیم شد. نشستی که پشت درهای بسته برگزار شد واعضای شورای حکام بعد از بحث و بررسی گزارش آمانو به رای‌گیری پرداختند. به دنبال این رای گیری پیش‌نویس قطعنامه 5+1 برای بسته‌شدن موضوع پی‌ام‌دی روز سه‌شنبه 24 آذر در جلسه فوق‌العاده شورای حکام با اجماع و به اتفاق آرا به تصویب رسید. ظریف بلافاصله بعد از این رای ضمن استقبال از این تصمیم اعلام کرد پرونده جعلی پی.ام.دی به تاریخ پیوست. می‌توان گفت بستن پرونده پی.ام.دی مهمترین امتیاز دریافتی ایران است که از این به بعد بهانه را برای تهدید، فشار و تحریم مجدد از سوی مدعیان انحراف برنامه هسته‌ای ایران خواهد گرفت. از دیگر امتیازات مهم این قطعنامه لغو تمامی قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل است. اکنون که پرونده پی.ام.دی بسته شد بنا به اظهارات عراقچی رئیس ستاد پی گیری برجام، سه هفته دیگر برجام اجرایی و تمام تحریم‌های ایران لغو خواهد شد. 

حزب کارگر بریتانیا در برابر پیشنهاد حمله به داعش در سوریه دو دسته شده است. جرمی کوربین دبیرکل این حزب با این پیشنهاد مخالف است، درحالی‌که برخی از اعضای آن موافق حملات بریتانیا هستند. با این حال جرمی کوربین، دبیرکل حزب کارگر بریتانیا در پاسخ به درخواست دیوید کامرون مبنی بر بمباران داعش در سوریه در نامه‌ای نوشت که وی با حمله نظامی به سوریه مخالف است.به نوشته گاردین، جرمی کوربین روز پنج‌شنبه به دنبال نشست مجلس عوام، در نامه‌ای به نمایندگان پارلمانی حزبش گفته است که او نمی‌تواند از گسترش حملات هوایی کشورش در سوریه به بهانه مقابله با گروه تروریستی داعش حمایت کند. وی در این نامه ادعای دیوید کامرون نخست‌وزیر انگلیس را که هدف قرار دادن داعش در سوریه سبب امنیت بیشتر کشورش خواهد شد، رد کرده است. جرمی کوربین در نامه‌اش گفته است: درحالی که کامرون مصمم به شکست داعش است، در حال حاضر سوال این است که آیا پیشنهاد نخست‌وزیر سبب تقویت یا تضعیف امنیت ملی ما می‌شود. رهبر حزب کارگر افزوده است: من باور نمی‌کنم که دلایل نخست‌وزیر انگلیس برای گسترش حملات هوایی در سوریه در عمل بتواند از آزمایش سربلند بیرون آید.

چندین سال است که اوباما سیاست خود را در خاورمیانه بر پایه چند مفروض پیش می برد: نخست، اجتناب از بازگرداندن سربازان آمریکایی به منطقه در مقیاس بزرگ و دوم، منافع آمریکا در خاورمیانه به اندازه ای نیست که انتقال نیرو به این منطقه توجیه شده باشد. بحران های خاورمیانه باید در سطح منطقه حفظ شود. ممکن است قتل و خونریزی در سوریه، لیبی و سایر مکان ها وجود داشته باشد، اما این بحران ها قابل کنترل هستند. مولفه های اصلی نظم بین المللی نباید تحت تاثیر قرار بگیرند و با استفاده صحیح از حملات پهپادی و عملیات های اطلاعاتی می توان جلوی حملات تروریستی به خاک آمریکا را گرفت. داعش نیز به مرور زمان تضعیف شده و تحت کنترل در خواهد آمد.

 یک روز پس از سرنگونی جنگنده روسی توسط ترکیه در آسمان سوریه، مقام‌ها و شخصیت‌های بین المللی با ابراز نگرانی اعلام کردند که این موضوع می‌تواند عواقب بدی را به دنبال داشته باشد و در همین راستا از طرفین روسی و ترکی خواستار مذاکره و گفتگوی مستقیم شدند اما از سوی دیگر ترکیه را محق در دفاع از مرزهای ملی خود دانستند. در دو روز گذشته مقام‌های روسی به این اقدام ترکیه واکنش نشان دادند و از انتقام از دولت ترکیه حرف می‌زنند تا جایی که پوتین گفته است که ساقط ساختن جنگنده سوخو اعلان جنگ ترکیه به روسیه محسوب می‌شود. دو روز بعد از این حادثه تهدید‌های دو طرف بویژه روسیه ادامه دارد و امکان حل و فصل این مسئله در کوتاه مدت اندک است. از آنجایی که احتمال رویارویی مستقیم با ترکیه می‌تواند پای ناتو را به میان بکشد و منجر به جنگی فراگیر شود چنین گزینه‌ای منتفی است، اما باید در نظر داشت که روس‌ها و پوتین با توجه به سابقه‌ای که دارند با آرامش و روش دیپلماتیکی به این مسئله پایان نمی‌دهند چرا که پای اعتبار روسیه در میان است.