هفته نامه پرشین هفته نامه برای ایرانیان
قمار یکی از ناهنجاری های اجتماعی است که آثار آن در امور مادی و معنوی و نیز فردی و اجتماعی به اشکال گوناگون بروز می کند. تأثیرات سوء قماربازی آن هم به شکل حرفه ای و اعتیادی آن، به آن اندازه است که عقلای جهان آن را به عنوان یک جرم تلقی کرده و مجازات خاصی برای آن تعیین کرده اند تا این گونه به مبارزه با این پدیده شوم اجتماعی و بیماری خطرناک بپردازند. از این رو حتی در جوامع بی دین و سکولار نیز قمار بازی با محدودیت های جدی مواجه است.
آثار روحی و روانی قماربازی تا آن جاست که به عنوان یکی از عوامل افسردگی و بیماری های روانی شناخته شده و در حوزه اجتماعی نیز به عنوان یکی از علل فروپاشی خانواده مطرح شده است.
قمار بازی، بازی بر سر هویت
انسانیت انسان در گرو شناخت هستی و ایمانی است که نسبت به شناخت خود پیدا می کند و عواطف و احساسات خویش را با آن گره می زند. از آن جایی که فطرت و طبیعت آدمی به سوی کمال، خیرها، خوبی ها و زیبایی گرایش داشته و از نقص، شرور، بدی ها و زشتی ها می گریزد، به طور طبیعی قمار بازی را گروه دوم قرار می دهد و از آن می گریزد؛ زیرا چنان که در ادیان ابراهیمی آمده طبیعت انسانی در حالت اعتدال و عدالت قرار دارد. با این همه اموری در درون آدمی و بیرون وی او را به دو سوی متضاد می کشانند .
فطرت سالم و عقل سلیم آدمی وی را از هرگونه گرایش به خروج از اعتدال که از آن به فجور یاد می شود باز می دارد. از این جاست که عقل سلیم به عنوان خاستگاه نخست تقوا و پرهیز از پلشتی ها و پلیدی ها مطرح می شود. همین خاستگاه نخست است که زمینه را برای بهره مندی از دسته دوم تقوا از پلشتی های ناشناخته و یا مبهم و مشتبه برای عمل یعنی تقوای وحیانی آماده می کند تا انسان بر اساس این دو دسته از تقواهای عقلانی و وحیانی نسبت به پلشتی های ظاهری و باطنی، مسیر کمالی و بالندگی و رشدی خود را بیابد و بپیماید.عقل سلیم انسانی همان گونه که هنجارهایی را شناسایی و گرایش به آن را تایید و امضا می کند، گروهی از ناهنجاری ها و زشتی ها را نیز شناسایی کرده و از آن ها به عنوان موانع رشد و بالندگی یاد کرده و پرهیز می دهد. از جمله این زشتی ها می توان به قمار بازی اشاره کرد….
تاثیرقمار برروی جامعه ایرانی مهاجر
تأثیری که قمار در انحراف قلب و عقل سلیم و فطرت پاک بشر به جا می گذارد امری است که بر کسی پوشیده نیست. با نگاهی به اخبار رسانه های دیداری و شنیداری می توان به سادگی آثار بد این رفتار اجتماعی را دید و آگاه شد. در این جا تنها به صورت گذرا به چند نمونه از این گزارش ها اشاره می شود.
یک قمار باز حرفه ای به خبرنگار نیویورک تایمز گفت: من چنان در این سوراخ گیر کرده بودم که می بایست یا بیرون می آمدم یا خودکشی می کردم. (نشریه انجمن امور همگانی نیویورک، ص۹ ۱۴)
یکی از خبرنگاران نشریه انجمن امور همگانی نیویورک می نویسد: یکی از کارمندان شهرداری لوس آنجلس، در مدت یک سال، بیش از ۵۰هزار دلار از صندوق شهرداری بالا کشید تا بدهی های لاتاری و قمار بازی های خود را با آن بپردازد. (همان)جرج واشنگتن در سال ۱۷۸۳ در مورد قمار یک بررسی تحلیلی انجام داد و به نتایج بسیار دقیقی دست یافت: قمار، مایه ویرانی بسیاری از خانواده های آبرومند و محترم و سبب از دست دادن شرف و حیثیت، و علت خودکشی است… قمارباز برنده همچنین به برد ادامه می دهد تا گرفتار شکست شود. (همان)یکی از دانشمندان آمریکایی می گوید: در هر سال، در این کشور، تنها دو هزار نفر در اثر هیجانات قمار می میرند؛ زیرا به عنوان نمونه کسی که قماری به نام پوکر را بازی می کند قلب وی به طور متوسط متجاوز از صد بار در دقیقه می زند. از این رو قماربازی گاهی باعث سکته قلبی و مغزی می شود.
به گفته دانشمندان، شخصی که مشغول بازی قمار است، نه تنها روح وی دستخوش تشنج است، بلکه تمام جهازات بدن او در حالت فوق العاده به سر می برند؛ ضربان قلبش بیشتر می شود، مواد قندی در خون او می ریزد، در ترشحات غدد داخلی اختلال ایجاد می گردد و دچار بی اشتهایی می شود. شخص قمارباز، در پایان قمار و پس از یک جنگ اعصاب و حالت بحرانی، به خواب می رود و غالباً برای تسکین اعصاب و ایجاد آرامش جسم و جانش، متوسل به الکل و سایر موادمخدر می شود.
یکی از دانشمندان می گوید: قمارباز، انسانی مریض است که دائماً به مراقبت روحی و روانی نیاز دارد. تنها باید سعی کرد تا به او فهماند که یک خلأ روانی او را به سوی این عمل ناهنجار سوق می دهد.
از این گزارش ها و همانند آن می توان به دست آورد که قمارباز بر سر هویت و شخصیت و همه چیزش شرط می گذارد و این گونه نیست که تنها مبلغی را از دست می دهد و زمانی را به تفریح پرداخته و خود را سرگرم می کند. این نوع بازی و سرگرمی، بازی با هویت خود است.
دلایل و فرضیات آسیب‌پذیری قمار
نخستین عامل به خط سیر دل‌بریدن از وطن اولیه، ورود و جذب در جامعه میزبان مربوط می‌گردد. در این وضعیت، از دست دادن جایگاه اجتماعی و موقعیت قبلی پیش از عزیمت، چنان فرد مهاجر را آسیب‌پذیر می‌نماید که تمسک به قمار را وسیله جبران موقعیت اقتصادی و اجتماعی از دست‌رفته در کشور مبدا یا عاملی جهت بازگشت به نقطه‌ای که قبل از مهاجرت برای خود تصور می‌کرده قرار می‌دهد. همین‌طور مکان قمار هم نه تنها محلی جهت ارتباطات اجتماعی می‌شود، بلکه اگر مکانی همچون کازینو باشد به بهانه‌ای جهت فخرفروشی و تشخص به‌ویژه در بین بعضی از گروه‌های مهاجر تبدیل می‌گردد.دومین عامل به موقعیت قمار در فرهنگ جامعه مبدأ برمی‌گردد که در آن اشکال مختلف آن می‌توانند یا ممنوع بوده و ازمنکرات محسوب گردند و یا بالعکس توسط دولت‌ها مورد تشویق قرار گرفته و آلات و ابزار آن هم ترویج شوند. همچنین شیوه نگاه به پدیده اعم از مثبت و منفی در جوامع مختلف در ترغیب یا نهی آن موثر می‌باشند.سوم این‌که اعتقادات مذهبی و نوع نگاه یک جامعه به نقش قدرت‌های ماورای بشری و تاثیر تقدیر، شانس و سرنوشت در رفتارهای فردی و اجتماعی در سوق دادن اعضایش به قمار نقش قابل توجهی ایفا می‌کنند.
ونهایتا چهارمین عامل به نقش قراردادهای اجتماعی و خانوادگی در رابطه با قمار و مداوای آن تاکید می‌نمایند. به‌عنوان مثال، در بعضی ازفرهنگ‌ها افراط در قمار چنان فرد آسیب‌دیده را بی‌آبرو و حیثیت می‌کند که شخص قمارباز جسارت مطرح نمودن مشکل را در میان اعضای خانواده و هم‌قومی‌های خود ندارد و این سبب می‌شود که مشکل بتوان برای مداوای آن به اشکال معمول در دیگر جوامع اقدام نمود نظیر آنچه که در بین جوامع غربی متداول بوده و شخص معتاد چگونگی رو آوردن به الکل و قمار را در میان جمع توضیح می‌دهد.
تاثیر برروی جامعه ایرانی مهاجر
در واقع، دشواری‌ها و ناامیدی‌های نیل به اهداف اقتصادی-اجتماعی مورد انتظار در پیش از مهاجرت، سبب وسوسه فرد برای اقدام به اشکال مختلف قمار و حتی دست‌زدن به امور خلاف شده و بر خلاف کشور مبدا، محیط باز کشور میزبان فضای مناسب این اعمال را هم تدارک می‌بیند و یا حتی تشویق می‌کند. تاکنون اعتیاد به قمار در میان هموطنان عامل بروز مسائل مالی عمده دربعضی خانواده‌ها و از هم‌پاشیدگی‌شان گردیده است. به‌علاوه تردد ایشان به بارها جهت دستیابی به ماشین‌های قمار و عدم شناخت کافی از حضور انواع باندهای خلافکار در این اماکن خطر مزید بر علت شده و گرایش به سایر جرائم را افزون می‌کنند. همچنین مطالعه نگارنده نشان می‌دهد که اعتیاد به قمار سبب قرض از هموطن دیگر و باخت در کازینو شده که نتیجه آن جز افزایش بی‌اعتمادی در بین جامعه ایرانی و سست‌نمودن بیشتر حسن ظن به یکدیگر نخواهد بود. و نکته آخر این‌که در حالی‌که انتظار می‌رود که اعتقاد به امور ماوراءالطبیعه ، مذهبی و غیر مادی عامل دعوت به اخلاقیات و دوری از قمار باشند، اشکال گوناگون این اعتقادات عملا دست‌آویزی جهت توجیه انواع این عمل در بین اکثر جوامع شده و می‌شوند.
قمار یکی از ناهنجاری های اجتماعی است که آثار آن در امور مادی و معنوی و نیز فردی و اجتماعی به اشکال گوناگون بروز می کند. تأثیرات سوء قماربازی آن هم به شکل حرفه ای و اعتیادی آن، به آن اندازه است که عقلای جهان آن را به عنوان یک جرم تلقی کرده و مجازات خاصی برای آن تعیین کرده اند تا این گونه به مبارزه با این پدیده شوم اجتماعی و بیماری خطرناک بپردازند. از این رو حتی در جوامع بی دین و سکولار نیز قمار بازی با محدودیت های جدی مواجه است.
آثار روحی و روانی قماربازی تا آن جاست که به عنوان یکی از عوامل افسردگی و بیماری های روانی شناخته شده و در حوزه اجتماعی نیز به عنوان یکی از علل فروپاشی خانواده مطرح شده است. نویسنده در این مطلب بر آن است تا نگاه قرآن را به این پدیده اجتماعی تبیین کند و آثار آن را در حوزه های مختلف و ابعاد گوناگون زندگی بشر تشریح نماید. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
قمار بازی، بازی بر سر هویت
انسانیت انسان در گرو شناخت هستی و ایمانی است که نسبت به شناخت خود پیدا می کند و عواطف و احساسات خویش را با آن گره می زند. از آن جایی که فطرت و طبیعت آدمی به سوی کمال، خیرها، خوبی ها و زیبایی گرایش داشته و از نقص، شرور، بدی ها و زشتی ها می گریزد، به طور طبیعی قمار بازی را گروه دوم قرار می دهد و از آن می گریزد؛ زیرا چنان که در ادیان ابراهیمی آمده طبیعت انسانی در حالت اعتدال و عدالت قرار دارد. با این همه اموری در درون آدمی و بیرون وی او را به دو سوی متضاد می کشانند .
تأثیری که قمار در انحراف قلب و عقل سلیم و فطرت پاک بشر به جا می گذارد امری است که بر کسی پوشیده نیست. با نگاهی به اخبار رسانه های دیداری و شنیداری می توان به سادگی آثار بد این رفتار اجتماعی را دید و آگاه شد. در این جا تنها به صورت گذرا به چند نمونه از این گزارش ها اشاره می شود.
یک قمار باز حرفه ای به خبرنگار نیویورک تایمز گفت: من چنان در این سوراخ گیر کرده بودم که می بایست یا بیرون می آمدم یا خودکشی می کردم. (نشریه انجمن امور همگانی نیویورک، ص۹ ۱۴)
یکی از خبرنگاران نشریه انجمن امور همگانی نیویورک می نویسد: یکی از کارمندان شهرداری لوس آنجلس، در مدت یک سال، بیش از ۵۰هزار دلار از صندوق شهرداری بالا کشید تا بدهی های لاتاری و قمار بازی های خود را با آن بپردازد. (همان)
جرج واشنگتن در سال ۱۷۸۳ در مورد قمار یک بررسی تحلیلی انجام داد و به نتایج بسیار دقیقی دست یافت: قمار، مایه ویرانی بسیاری از خانواده های آبرومند و محترم و سبب از دست دادن شرف و حیثیت، و علت خودکشی است… قمارباز برنده همچنین به برد ادامه می دهد تا گرفتار شکست شود. (همان)
یکی از دانشمندان آمریکایی می گوید: در هر سال، در این کشور، تنها دو هزار نفر در اثر هیجانات قمار می میرند؛ زیرا به عنوان نمونه کسی که قماری به نام پوکر را بازی می کند قلب وی به طور متوسط متجاوز از صد بار در دقیقه می زند. از این رو قماربازی گاهی باعث سکته قلبی و مغزی می شود.
به گفته دانشمندان، شخصی که مشغول بازی قمار است، نه تنها روح وی دستخوش تشنج است، بلکه تمام جهازات بدن او در حالت فوق العاده به سر می برند؛ ضربان قلبش بیشتر می شود، مواد قندی در خون او می ریزد، در ترشحات غدد داخلی اختلال ایجاد می گردد و دچار بی اشتهایی می شود. شخص قمارباز، در پایان قمار و پس از یک جنگ اعصاب و حالت بحرانی، به خواب می رود و غالباً برای تسکین اعصاب و ایجاد آرامش جسم و جانش، متوسل به الکل و سایر موادمخدر می شود.
یکی از دانشمندان می گوید: قمارباز، انسانی مریض است که دائماً به مراقبت روحی و روانی نیاز دارد. تنها باید سعی کرد تا به او فهماند که یک خلأ روانی او را به سوی این عمل ناهنجار سوق می دهد.
از این گزارش ها و همانند آن می توان به دست آورد که قمارباز بر سر هویت و شخصیت و همه چیزش شرط می گذارد و این گونه نیست که تنها مبلغی را از دست می دهد و زمانی را به تفریح پرداخته و خود را سرگرم می کند. این نوع بازی و سرگرمی، بازی با هویت خود است.
دلایل و فرضیات آسیب‌پذیری قمار
نخستین عامل به خط سیر دل‌بریدن از وطن اولیه، ورود و جذب در جامعه میزبان مربوط می‌گردد. در این وضعیت، از دست دادن جایگاه اجتماعی و موقعیت قبلی پیش از عزیمت، چنان فرد مهاجر را آسیب‌پذیر می‌نماید که تمسک به قمار را وسیله جبران موقعیت اقتصادی و اجتماعی از دست‌رفته در کشور مبدا یا عاملی جهت بازگشت به نقطه‌ای که قبل از مهاجرت برای خود تصور می‌کرده قرار می‌دهد. همین‌طور مکان قمار هم نه تنها محلی جهت ارتباطات اجتماعی می‌شود، بلکه اگر مکانی همچون کازینو باشد به بهانه‌ای جهت فخرفروشی و تشخص به‌ویژه در بین بعضی از گروه‌های مهاجر تبدیل می‌گردد.
دومین عامل به موقعیت قمار در فرهنگ جامعه مبدأ برمی‌گردد که در آن اشکال مختلف آن می‌توانند یا ممنوع بوده و ازمنکرات محسوب گردند و یا بالعکس توسط دولت‌ها مورد تشویق قرار گرفته و آلات و ابزار آن هم ترویج شوند. همچنین شیوه نگاه به پدیده اعم از مثبت و منفی در جوامع مختلف در ترغیب یا نهی آن موثر می‌باشند.
سوم این‌که اعتقادات مذهبی و نوع نگاه یک جامعه به نقش قدرت‌های ماورای بشری و تاثیر تقدیر، شانس و سرنوشت در رفتارهای فردی و اجتماعی در سوق دادن اعضایش به قمار نقش قابل توجهی ایفا می‌کنند.
ونهایتا چهارمین عامل به نقش قراردادهای اجتماعی و خانوادگی در رابطه با قمار و مداوای آن تاکید می‌نمایند. به‌عنوان مثال، در بعضی ازفرهنگ‌ها افراط در قمار چنان فرد آسیب‌دیده را بی‌آبرو و حیثیت می‌کند که شخص قمارباز جسارت مطرح نمودن مشکل را در میان اعضای خانواده و هم‌قومی‌های خود ندارد و این سبب می‌شود که مشکل بتوان برای مداوای آن به اشکال معمول در دیگر جوامع اقدام نمود نظیر آنچه که در بین جوامع غربی متداول بوده و شخص معتاد چگونگی رو آوردن به الکل و قمار را در میان جمع توضیح می‌دهد.
