ادبیات و اندیشه

کتاب‌های برتر غیرداستانی 2015 از نگاه «تلگراف»- هر ساله هنگامی که به روزهای پایانی سال میلادی نزدیک می‌شویم، نشریات مختلف صفحات فرهنگی خود را به مروری بر کتاب‌هایی در گونه‌های مختلف اختصاص می‌دهند و - نابر نظر منتقدان خود تعدادی را به‌عنوان کتاب‌های برگزیده آن سال معرفی می‌کنند. نشریه «دیلی تلگراف» در تازه‌ترین بررسی‌های خود بهترین کتاب‌های علمی انگلیسی زبان سال 2015 را معرفی کرده است. «قبایل اعصاب» (Neurotribes) نوشته «استیو سیلبرمن» داستان انسان های دچار بیماری «اوتیسم» است؛ این کتاب آن‌چنان پرحرارت و با ریتمی مناسب نگاشته شده که جایزه کتاب‌های غیرداستانی «ساموئل جانسون» در سال 2015 را از آن خود کرد. «قبایل اعصاب» را شاید بتوان نخستین کتاب علمی دانست که این‌گونه مخاطبان عادی را نیز به خود جلب کرد. بی‌شک علاقه ما به آگاهی پیدا کردن درباره «اوتیسم»، بر بینشی استوار است که در حقیقت می‌تواند فوائد اجتماعی را در خود نهفته داشته باشد. «سیلبرمن» در این کتاب به ما یادآوری می‌کند که یک انسان بزرگ جایی است در ژرفای خیال.

«آدم تنها مخلوقی است که نمی خواهد همان باشد که هست.» (آلبر کامو) آلبر کامو (Albert Camus) در تاریخ ۷ نوامبر سال ۱۹۱۳ میلادی متولد شد و در چهارم ژانویه ۱۹۶۰ میلادی نیز درگذشت. او نویسنده، فیلسوف و روزنامه نگار الجزایری فرانسوی تبار، یکی از فلاسفهٔ بزرگ قرن بیستم و از جمله نویسندگان مشهور و خالق کتاب بیگانه است.کامو در سال ۱۹۵۷ به خاطر «آثار مهم ادبی که به روشنی به مشکلات وجدان بشری در عصر حاضر می پردازد» برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات شد. آلبر کامو دو سال پس از بردن جایزهٔ نوبل در یک سانحهٔ تصادف درگذشت.

خطاب به پروانه‌ها و طلا در مس براهنی بخش بزرگی از نوجوانی من بودند، همانطور که کارگاه شعر و قصه‌ی براهنی و شعر زبان و دهه‌ی هفتادی که نام و نفس براهنی در آن دمیده شده بود، جوانی خیلی‌ها بود. من البته ماحصل تحولات دهه‌ی هفتاد و شعر زبان را از سال 82 پی‌گیری کردم . تا پیش از آن نه سنم می‌رسید نه قدم می‌رسید . با " از هوش می" و "نگاه چرخان" همانقدر متاثر شدم و گاه گریه کردم که با مقالات طلا در مس، مثل آن مقاله‌ای که از خالی شدن خیابان‌ها موقع پخش شدن مراد برقی گلایه داشت و تلویزیون را در راستای ترویج تفکر انتقادی نمیدید و غصه می‌خورد، نه فقط غصه‌ی رمانتیسیسم منسوخ توللی و ضعف اساتید ادبیات و خیلی چیزهای دیگر را . من آن مرد را جدای از تمام حواشی ساختگی یا غیر ساختگی پیرامونش دوست دارم . دو بار دوستش دارم . یک بار برای نوجوانی و حالایم و یک بار برای سرزمینی که او، از آن و برای آن می‌نویسد. حتی برای نسل بی سن فردایش . اغراق نیست اگر او را جزو اصلی ترین پایه گذاران نقد ادبی و تفکر ادبی در ایران دانست.

 از «جزیره دکتر مورو» تا اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل

 سخنرانی امسال انجمن قلم (PEN) به «اچ جی ولز» اختصاص یافت. سخنان زیر بخشی از موضوعات مطرح‌شده توسط علی اسمیت سخنران جلسه درباره این نویسنده است. به نقل از گاردین، «ولز» آینده‌نگری خوبی داشت اما سؤال علی اسمیت این است که آیا «ولز» خبر داشت کتاب «حقوق بشر» او 75 سال بعد مورد حمله قرار خواهد گرفت؟!«اچ جی ولز» چندین داستان و کتاب درباره تأثیر زمان حال و گذشته بر آینده نوشت و جالب اینجاست که نویسنده داستان‌هایش را درباره محیط زندگی خود نوشته بود اما درباره زمان خود، زمان بعد، زمان امروز ما، و حتی آینده صدق می‌کند.چگونه است که این نویسنده جامعه‌گرا در اواخر عمر و در 70 سالگی اتفاقات زیادی را در آثارش پیش‌بینی کرد؟ اتفاقاتی مثل ساخت تانک، به وقوع پیوستن گرمای جهانی، جنگ هوایی، بمباران، رادیو، تلویزیون، ویدیو، اینترنت، بمب اتم، خرابی‌های رادیواکتیو، لیزر، عمل زیبایی، و تسلیحات شیمیایی.

در حسرت بوی خوش کاغذ/ یادداشتی از کیدی ریگان درباره 

 «کیدی ریگان» نویسنده و وبلاگ ‌نویس، چندان با وجود نسخه‌های الکترونیکی آثار موافق نیست. «هافینگتن پست» اخیرا یادداشت این نویسنده را درباره دلایل دوست نداشتن نسخه‌های الکترونیکی منتشر کرده است. به نقل از هافینگتن پست «کیدی ریگان» در یادداشت خود آورده است: به عنوان یک دانشجوی ادبیات انگلیسی بیشتر عمرم غرق صفحات کتاب و داستان بوده‌ام. پول زیادی برای خرید کتاب ندارم. وقتی از یکی دوستان آی‌پد کوچکی هدیه گرفتم و فهمیدم که نسخه صوتی بسیاری از آثار کلاسیک  رایگان در اختیارم قرار گرفته‌است بسیار خوشحال شدم و هر روز صدای داستان «ویرجینیا وولف» و «هنری جیمز» در گوشم می‌پیچید و لذت می‌بردم اما هیچ‌وقت نتوانستم با نسخه الکترونیکی آثار که باید از روی تبلت یا کامپیوتر خوانده شود ارتباط برقرار کنم.

افشاگری درباره نویسنده «کتاب خاطرات آن فرانک»؛ 

وقتی «آتو فرانک» برای اولین بار دفتر خاطرات دخترش را منتشر کرد مقدمه‌ای بر آن نوشت و به خوانندگان اطمینان داد این کتاب دل‌نوشته‌های دخترش هنگان پنهان شدن در کارخانه‌ای در آمستردام برای فرار از دست نازی‌هاست اما اکنون اطلاعات جدیدی درباره نویسنده این کتاب از سوی ناشر فاش شده است.به نقل از نیویورک‌تایمز، موسسه سوییسی که حق کپی کتاب «خاطرات آن فرانک» را داراست به ناشران هشدار داد پدر وی فقط ویراستار کتاب نیست بلکه بخشی از آن را نگاشته است.

رحیم‌ معینی کرمانشاهی در 89 سالگی پرده از راز هستی برداشت-  «خواب نوشین»، «آشفته حالی»، «عجب صبری خدا دارد»، ‌«من دیگه بچه نمی‌شم دیگه بازیچه نمی‌شم» و... رحیم معینی کرمانشاهی چنانچه اردلان سرفراز گفته، به یک معنی پدر ترانه‌های ایرانی است. ترانه‌های محبوب و خاطره‌انگیز ایرانی که همه ما گاه گاه زمزمه کرده‌ایم، با شنیدنشان قدم زده‌ایم، زندگی کرده‌ایم و عاشق شده‌ایم.معینی کرمانشاهی که در جمع شاگردانش «سخن سالار» و «رحیم عمو» خطاب می‌شد، داشت روزهای پایانی 89 سالگی‌اش را می‌گذراند که مرگ تلخ گریبانش را گرفت و باعث شد تا به گفته مسعود جاهد، آهنگساز و نوازنده معروف ایرانی، «چراغ موسیقی ایران خاموش شود». معینی متولد بهمن ماه بود و همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، در کرمانشاه به دنیا آمد. از نوجوانی به تهران آمد و ترانه نوشت.

هر آدمی دغدغه‌های خودش را دارد. هرچقدر هم که بخواهد پشت ظواهر پنهان شود، باز نمی‌تواند انکار کند که در نهایت چطور فکر می‌کند و دوست دارد چه باشد. همیشه در جزئیات نشانه‌هایی است برای اینکه بفهمیم دغدغه آدم‌های دور و برمان چه چیزهایی است.به‌عنوان مثال، وقتی وارد خانه‌‌ای می‌شویم که همه‌چیز در آن مرتب چیده شده و بوی خوب غذا می‌آید می‌توانیم حدس بزنیم صاحبخانه زنی کدبانو است یا دست‌کم کدبانوگری را فضیلتی می‌داند برای خویش. وقتی در فروشگاه‌های بزرگ قدم می‌زنیم با نگاه کردن به سبد خرید آدم‌ها می‌توانیم حدس بزنیم در چه سطحی از تمکن مالی قرار دارند یا چه‌جور سلیقه‌ای در انتخاب کالا دارند یا دست‌کم روزهایشان را با خوردن و پوشیدن چه چیزهایی می‌گذرانند. تماشای عناوین کتاب‌های کتابخانه‌ آدم‌ها کافی است برای دانستن اینکه صاحب کتاب‌ها به کدام یک از علوم علاقه دارد، دوست دارد درباره چه چیزهایی بیشتر بداند یا می‌داند یا دست‌کم برای چه، کتاب می‌خواند.

زندگی‌نامه‌نویس «جان آپدایک» پاسخ می‌دهد

خانواده‌های چهره‌های ادبی به‌ندرت با نویسندگان زندگی‌نامه‌های آنان همراهی می‌کنند و این امر، این سئوال را پیش می‌آورد که آیا زندگی چنین هنرمندانی نباید مورد کاوش قرار گیرد؟ یا به طور اصولی چه چیزی در نگارش این‌گونه آثار اهانت‌بار است و چه چیزی ضرورت دارد؟

چرا کتاب نمی‌خوانیم؟ من نمی‌خواهم به این سوال پاسخ دهم؛ در عوض می‌خواهم به این سوال دیگر پاسخ دهم که آیا ممکن است ورود ما به دنیای شگفت‌انگیز دیجیتال بخشی از موانع ما را برای کتاب‌خوانی رفع کند؟ کدام موانع کتاب‌خوانی هست که دنیای دیجیتال توان رفع آنها را دارد؟ به گمان من دنیای دیجیتال می‌تواند نیازهای دسترس‌پذیری، تنوع‌طلبی، کاهش هزینه و جذابیت را در مورد کتاب‌خوانی تا حدی برآورده کند. در ادامه سعی می‌کنم هر کدام از موارد فوق را توضیح دهم.