هفته نامه پرشین هفته نامه برای ایرانیان
مهاجرت اكنون دیگر به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده است. این كلمه بسیاری را به یاد قایق‌های شكسته پناهجویان در آب‌های استرالیا و ایتالیا یا مرزهای آمریكا با آمریكای لاتین می‌اندازد. بعضی را هم به یاد كامیون معروف حمل گوجه‌فرنگی كه دهها چینی در آن پناه گرفته بودند تا به صورت قاچاق به اروپا بروند اما در كامیون خفه شدند و جان دادند. مهاجرت علاوه بر ابعاد اجتماعی، از نظر اقتصادی هم اهمیت زیادی دارد. كشورهایی مانند كانادا و استرالیا، بخش عمده پیشرفت‌های صنعتی و اقتصادی خود را مدیون مهاجران متخصص هستند. به تازگی كشورهای اروپایی هم با تغییر قوانین خود قصد دارند از الگوی مهاجرپذیری كانادا و استرالیا استفاده كنند. رابطه میان موضوع مهاجرت و اقتصاد، سوژه صدها مقاله و سخنرانی و پروژه تحقیقاتی در سراسر جهان است. اكنون دیگر مهاجرت تنها فرار مردم كشورهای جهان سوم در آرزوی زندگی بهتر نیست. این پدیده اكنون مفهومی جدید یافته و دارای ابعاد صنعتی و اقتصادی و جامعه‌شناختی شده است. گزارش‌‌های تحلیلی و آماری یك سال گذشته نشان می‌دهد، مهاجرت در سطح جهان دچار تغییرات روندی شده است كه قابل تامل و تحلیل است.
بخش جمعیتی دفتر امور اقتصادی و امور اجتماعی سازمان ملل اخیرا گزارشی درباره وضعیت مهاجران جهان تهیه كرده كه در آن آمار و ارقام دقیق و جالب توجهی وجود دارد. بر اساس این گزارش، اكنون 237 میلیون مهاجر بین‌المللی در سطح جهان وجود دارند. از سال 1990 شمار مهاجران در شمال (اصطلاحی كه برای كشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند جهان به كار می‌رود) 53 میلیون نفر معادل 65 درصد، افزایش یافته است. این درحالی است كه شمار مهاجران جنوب (اصطلاحی كه برای كشورهای جهان سوم و كمتر توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه به كار می‌رود) 24 میلیون معادل 34 درصد بیشتر شده است. در حال حاضر از هر 10 مهاجر، 6 نفر در مناطق توسعه‌یافته جهان زندگی می‌كنند. گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد از سال 2000 تا 2010، رشد روند مهاجرت در سطح جهان دو برابر شده است. اما از سال 2020 این كند روند شد به طوری كه در سال‌های اخیر این كندی به صورت چشمگیری محسوس است. دلیل كند شدن رشد روند مهاجرت در سطح جهان را بحران اقتصادی جهان می‌دانند.
نزدیك به نیمی از مهاجران جهان در 10 كشور زندگی می‌كنند. در سال 2013، آمریكا میزبان بیشترین شمار مهاجران جهان بود. نزدیك به 46 میلیون مهاجر در آمریكا زندگی می‌كنند كه این یعنی 20 درصد كل مهاجران جهان. به این ترتیب آمریكا در فهرست كشورهای دارای شهروند مهاجر در ردیف نخست قرار دارد. بعد از آمریكا، روسیه با 11 میلیون مهاجر در ردیف دوم، آلمان با 8/9 میلیون مهاجر در ردیف سوم، عربستان با 1/9 میلیون مهاجر در ردیف چهارم، امارات و انگلیس با 8/7 میلیون مهاجر در ردیف پنجم و ششم، فرانسه با 5/7 میلیون مهاجر در ردیف هفتم، كانادا با 3/7 میلیون مهاجر در ردیف هشتم، استرالیا و اسپانیا هم با 5/6 میلیون مهاجر در ردیف‌های نهم و دهم قرار دارند.
كشورهایی كه از مهاجرت سود می‌برند
شبكه اجتماعی لینكدین كه شبكه‌ای برای مرتبط كردن افراد متخصص و ارائه اطلاعات شغلی و تخصصی افراد است، دو ماه پیش بر اساس اطلاعات كاربرانش، گزارش تحقیقی را درباره رابطه میان مهاجرت افراد و شغل آنها و همچنین كشورهایی كه از نظر بازار كار از مهاجرت سود می‌برند منتشر كرد. در این گزارش آمده‌است كه رصد بیش از 300 میلیون متخصص و حرفه‌ای در سراسر جهان و محل استقرار و سكونت آنها و نقل و انتقال احتمالی‌شان در سطح كشورها، می‌تواند آمار بسیار خوبی از نظر وضعیت بازار كار در سطح جهان ارائه كند. این اطلاعات درباره وضعیت شغلی متخصص‌ها و افراد بااستعداد، همچنین می‌تواند تحلیلی از فرصت‌های اقتصادی كشورها و میزان سلامت اقتصاد جهان به دست دهد.
محور گزارش این شبكه اجتماعی، یافتن پاسخی برای این سوال بوده است كه كدام كشورها در یك سال گذشته، بیشترین افراد حرفه‌ای و بااستعداد جهان را جذب كرده‌اند و كدام‌ها بیشترین سرمایه را در این زمینه از دست داده‌اند. در این گزارش، وضعیت مهاجرت و دفع یا جذب حرفه‌ای‌ها و بااستعدادها در 20 كشور مورد بررسی قرار گرفته است تا برندگان و بازندگان بازار مهاجرت حرفه‌ای‌ها در جهان مشخص شود.
از نظر درصد كل نیروی كار جهان، كشور امارات در فاصله زمستان 2012 تا زمستان 2013 بیشترین استعداد و نیروی كار متخصص جهان را جذب كرده است. اكثر این استعدادها و حرفه‌ای‌ها از هند و اسپانیا به امارات جذب شده‌اند. در این فهرست، اسپانیا بیشترین شمار افراد متخصص و حرفه‌ای را از دست داده و استعدادهای این كشور به خاطر بحران مالی و اقتصادی سال‌های اخیر، درواقع از این كشور اروپایی فرار كرده و بیشترشان به انگلیس مهاجرت كرده‌اند.
جدول پیش رو، نشان می‌دهد كه كدام كشورها بیشترین جذب استعداد و نیروی متخصص را داشته‌اند و كدام كشورها بیشترین دفع و فرار نیروی متخصص را. رنگ آبی یعنی اینكه آن كشور بیشترین شمار نیروی متخصص را جذب كرده است. رنگ قرمز یعنی بیشترین تعداد فرار مغزها و نیروی متخصص و بااستعداد را داشته است.
عمده نیروهای متخصص و حرفه‌ای كه در این مدت به كشور امارات مهاجرت كرده‌اند، دارای تخصص معماری و مهندسی بوده‌اند. رشد آسمان‌خراش‌ها و شتاب ساخت و سازها در امارات، این آمار را تایید می‌كند. بخش عمده متخصصانی كه به امارات مهاجرت كرده‌اند یعنی رقمی حدود 75 درصد آنها، از خارج از خاورمیانه به امارات رفته‌اند. اكثر این افراد در امارات نسبت به كشور خودشان ارتقای شغلی گرفته‌اند.
اسپانیا در این فهرست در ردیف آخر است یعنی بیشترین خسارت را از ناحیه مهاجرت نیروی حرفه‌ای و متخصص دیده است. اما نكته مهم این است كه 60 درصد از اسپانیایی‌های متخصصی كه از كشورشان مهاجرت كرده‌اند، در داخل اروپا مانده‌اند. البته كشورهای اسپانیایی‌زبان آمریكای لاتین مقصد محبوبی برای حرفه‌ای‌ها و متخصص‌های اسپانیایی است.
وضعیت آلمان در این جدول نشان می‌دهد كه اقتصاد این كشور در كل اروپا، همچنان قوی و باثبات است. آمارهای این گزارش نشان می‌دهد بیش از 60 درصد از متخصصان و حرفه‌ای‌هایی كه در یك سال گذشته به آلمان مهاجرت كرده‌اند، شهروند اروپا بوده‌اند. آلمان جذب‌كننده استعدادهای فنی از سراسر اروپا بوده است. اكثر این استعدادها، در زمینه‌های فنی و تحقیقاتی تخصص داشته‌اند و مشخصا در دو رشته خودرو و نرم‌افزار مشغول به كار بوده‌اند.
سوئیس، این كشور آرام و كوچك اروپا، در این مدت نزدیك به 70 درصد از نیروهای متخصص و استعدادهای خود را از دست داده است. مقصد اول نیروهای متخصص سوئیسی، آلمان و فرانسه است. البته سوئیس نیروی متخصص هم جذب كرده و به همین دلیل در این جدول در ردیف رنگ آبی است. این درحالی است كه در این مدت، تنها 3 درصد از نیروهای متخصص و استعدادهای آمریكایی این كشور را به قصد مهاجرت ترك كرده‌اند. البته این به توانایی‌های زبانی و چندفرهنگی شهروندان كشورها هم مربوط می‌شود. دو سال پیش، وزیر آموزش آمریكا اعلام كرد كه تنها 18 درصد از آمریكایی‌ها زبان دوم می‌دانند. این درحالی است كه 90 درصد از سوئیسی‌ها دست‌كم دو زبان را می‌دانند و به آن صحبت می‌كنند.
نگاهی به اطلاعات شغلی و نوع تخصص افرادی كه بیشتر مهاجرت كرده‌اند، تصویری از مشاغل و تخصص‌هایی كه بیشتر در دایره مهاجرت در سطح جهان قرار می‌گیرند، نشان می‌دهد. ده حرفه و تخصصی كه بیشتر در میان مهاجران جهان دیده شده‌است موارد زیر هستند: 1- بازاریابی شبكه‌های اجتماعی2- مهندسی فنی و فضایی 3- توسعه نرم‌افزار جاوا 4- علوم حیاتی 5- امنیت نظامی، دفاعی و ملی 6- ترجمه زبان خارجی 7- دیپلماسی عمومی و روابط بین‌الملل 8- مدیریت مهندسی نرم‌افزار 9- خرده و عمده‌فروشی 10- مشاوره مدیریتی،
استراتژی و تحلیل بازرگانی
علاوه بر این حرفه‌های مشخص، مهارت در زمینه‌های علوم، فنی، مهندسی و ریاضیات تقریبا نیمی از فهرست مهاجران را به خود اختصاص داده‌است. افراد دارای این تخصص‌ها ، به نقاطی بسیار دورتر از محل زندگی‌شان مهاجرت كرده‌اند.
همچنین صنایعی هستند كه افراد مشغول در آن بیشترین میزان مهاجرت را داشته‌اند. صنایعی چون: 1- تكنولوژی و نرم‌افزار 2- رسانه و سرگرمی 3- خدمات حرفه‌ای 4- نفت و انرژی 5- دولت، آموزش و صنایع غیرانتفاعی
صنایعی هم هستند كه افراد مشغول در آن كمترین میزان مهاجرت را داشته‌اند. صنایعی چون: 1- تولید 2- معماری و مهندسی 3- تكنولوژی سخت‌افزار 4- حمل و نقل 5- مخابرات
همچنین آمار تحلیلی این گزارش نشان می‌دهد بعضی مشاغل هستند كه دورنمای مهاجرت در آنها بسیار پررنگ است. از جمله این مشاغل: 1- توسعه تجارت 2- بازاریابی 3- تحقیقات 4- رسانه و ارتباطات 5- مدیریت تولید
در مقابل، مشاغلی هم هستند كه دورنمای مهاجرت در آنها بسیار كمرنگ و احتمالش بسیار كم است. از جمله این مشاغل: 1- مالكیت و كارآفرینی 2- مدیریت 3- خدمات امنیتی و حفاظتی 4- خدمات بهداشتی درمانی 5- حسابداری.
